Roztoka Wielka

Ростока Велика, с. Ц. д. св. Вмч. Димитрія, зб. 1818, відн. 1888. – Патрон; Адам гр. Сталніцкі в Навоєвій – Завілатель: о. Микола Топорівський, р. 1907, рук. 1927, бж. – В матерн. ч. д. 400, місцев. Крижівка, відд. 2 км. ч. д. 200, разом 600. – Ап. Молитви, чит. „Просвіти”. Школа 1 кляс. з укр. м. н. Ст. Новий Санч 23 км., суд Мушуна 17 км., пч. тел. зел. Криниця-Здрій 8 км.

Źródło: Шематизм греко-католицького духовенства злучених епархій Перемиської, Самбірської і Сяніцької за рік божий 1930, s. 121

Roztoka Wielka - województwo małopolskie, powiat nowosądecki, gmina Łabowa.

Kod pocztowy: 33-336 Łabowa

Poniższy tekst i mapa pochodzą z bloga anna485 za zgodą autora

ROZTOKA  WIELKA
Już kiedyś pisałem bloga, brak czasu a szczególnie nie wiadomo skąd, chęci i niechęci, spowodowały, że rzuciłem tą rozrywkę, uważaną przezemnie jako przerywnik w miarę normalnym, codziennym życiu emeryta. Dziś znów wracam, choć  jest listopad, dzień ponury, pochmurny, deszczowy, krótki, choć z drugiej strony fajny, niedawno wstałem  z pościeli a już jest ciemno, jak to dobrze, że znów można iść do łóżka. Na pierwszy rzut zajmę się miejscowością górską, tj. Roztoką Wielką  w powiecie Nowy Sącz. Zawsze kiedy jestem  w Krynicy a mam trochę czasu to w odwiedzam Roztokę.

Historia:
Wieś była od zawsze, a o lokacji królewskiej mówi się już pod koniec XIII wieku. Ale domostwa, a zwłaszcza ludzie mieszkali tu już wcześniej, bo żeby lokować, to musiało już coś istnieć. Wtórnie lokowano wieś przed 1649r na prawie wołoskim. Ludność zamieszkująca tą wioskę z pewnością była pochodzennia ruskiego, mogła przywędrować z Rusi Halickiej , mogli być pochodzienia  z Białych Chorwatów, jedno jest pewne, że była to ludność wyznania  prawosławnego. Nazwa ludności "Łemkowie" została wprowadzona pod koniec wieku XIX, czyli pod panowaniem austro- węgierskim. Parafię Grekokatolickką założono 1636 roku. Cerkiew, która obecnie stoi została zbudowana1819r. Można wnioskować, że przed 1636 rokiem była tu wiara prawosławma i posługiwano się językiem ruskim, a zamieszkała ludność nazywała się Rusinami. Obecna Cerkiew jest drewniana typu północno- zachodniego o konstrukcji zrębowej z wieżą słupową, obecnie pokryta blachą. Cerkiew jest trójdzielna z prezbiterium, z kierowanym w stronę północy, z nawą i babińcem pod więżą.  Wewnątrz znajduje się ikonostas z końca XIX wieku częściowo jest zdekompletowany, bez ikon i wrót, zarówno carskich jak i diakońskich.
Od końca 1947roku mszy odprawiane są w obrządku rzymskokatolickim a od 1984 roku jest to kościół rzymsko-katolicki.

Położenie:

Roztoka Wielka jest położona na północnym stoku Jaworzyny Krynickiej [1114m npm.]  w dolinie potoku Roztoka. Dolny początek wioski, myślę że można tak określić [choć nie jest to ścisłe] rozpoczna się u zbiegu dwóch potoków tj. potoku Roztoka  i potoku Krzyżówka, w okolicy tej znajdował się dawniej młyn wodny Tarasiewicza. Ujście potoków jest na wysokości 590m npm. Nie  którzy określają, że z tego miejsca rozpoczyna sie rzeka o nazwie Kamienica Nawojowska  a dlugośc rzeki wynosi 32,3 km. Jednak na mapach Polski, przeważnie, rzeka ta jest określana od źródeł, czyli spod Jaworzyny jako Kamienica. Górny koniec wioski  Roztoka Wielka  jest położona pod górą Przysłup[994m np,] Przysłup położony  jest w paśmie górskim pomiędzy Jaworzyną Krynicką i Runkiem
[1080m npm.] A zatem wioska znajduje sie na wysokści od 550m npm dolny początek do wysokości około 700 m npm górnym  jej połóżeniu. Cerkiew  645 m npm.

Ludność:

Zamieszkała ludność pochodzenia ruskiego [Ruś Halicka i wcześniej] od zawsze, wiara prawosławna. a od załóżenia parawfii Grekokatolickiej tj od roku 1636 greko-talicka. Do końca XIX wieku ludność nazywała sie Rusini lub Rusnaki. Nazwa Lemkowie zoatała wprowadzona na przełomie  XIX i XX wieky i dość szybko się przyjęła. W samej wiosce Roztoka Wielka razem z przysiólkiem Krzyżówka  w 1938 r. mieszkało około 800 osób. W samej Roztoce W. było 90 gospodarstaw a rodzin było więcej, w tym 3 rodziny wyznania mojżeszowego. obecnie mieszka około 360 osób. Po drugiej wojnie światowej nastąpiły duże przesiedlenia ludności  Lemkowskiej nie ominęło to również mieszkańców Roztoki W. Już 1945 r. około 45% zostało wysiedlonych do Związku Radzieckiego, a szczególnie rozlikowano ich w zachdniej części Ukrainy. Pozostałą ludność w ramach akcji Wisła przymusowo wysiedlono na ziemie zachodnie Polski. Szczeónie w rejon powiatów Legnica i okolicznych.  wg raportów wojskowych z Roztoki wielkiej wysiedlono 250 osób. wg mnie wysiedlonych osób mogło być więcej co wynika z niżej przdłożonego zestawienia nazwisk, a każde nazwisko to jedna rodzina, bywało że to same nazwisko nosiło kilka rodzin , mieszkających w jednym gospodarstwie, Rodziny były liczne nierzadkie przypadki że rodzina liczyła po 10 osób. A rodzin 1947 w Roztoce było jeszce co najmniej 46.