Бортне - міжвіросповідний епізод 1956 року

Bartne- powiat Gorlice wieś w zachodniej Łemkowszczyzny, gdzie w 1956 roku i powrócił w późniejszych latach rdzennych mieszkańców, Łemkowie deportowanych w 1947 roku w zachodniej części Polski. Jednym z czynników, które w dużej mierze przyczyniły się do powrotu były księży katolickich. W 1947 tarnivskyy rzymskokatolicki biskup wysłał obezlyudneni stepy w zachodniej i środkowej łemkowskim ponad 20 kapłanów z celem do przejęcia własności kościelnych greckich kościołów katolickich (prawosławny ustny rozkaz zniszczenia kolejność, w jakiej wykonany z niewielkimi wyjątkami, m.in. w Bartnem). Jako osadnicy zaselyuvannya łemkowska polskie otworzył go jako łacińskiej parafii. Rzymskokatolicki kapłan diecezji, jak również władze publiczne, uwierzył nowy status społeczny i narodowy łemkowskiego niezmienione podbili terytorium - pełny udział państwa, Łemkowszczyzna - w pełni własnością osadników i kościołach i parafiach - długie dziedzictwa dokumentów Kostelu.Publikovani reprezentować epizod z historii wieś Bartne, które nastąpiło w wyniku prób zmiany stanu rdzennych mieszkańców vyschepredstavlenyy o powrocie do ojczyzny. Jednym z elementów „struktury obrotów”, aby przywrócić życie religijne. W lecie 1956 roku deportowano Łemkowie znać USKT pochodzenia, który połączony perspektywy powrotu do Łemkowszczyzny. W krajach zachodnich propaganda dzieje na zakrętach, społeczność wysyłane do różnych wiosek Łemkowszczyzny inteligencji w celu dowiedzieć się możliwości rozliczenia na dawnych miejscach. Wystarczy zrobić bortnyany. Łemkowski rozpoznawcza misja miała się spotkać w Bartnem.

        John Lev'yar ksiądz proboszcz przedwojennej Bartnem. Jednak osadnicy znaleźli nowe miejsce osiedlenia m.in. żył Winter wodne (hrabstwo Lubin-League nytskyy, gdzie ostatecznie założył parafię prawosławną. W 1952 roku, 18 lutego, otrzymał szerokie uprawnienia abp Timothy zaspokojenia potrzeb religijnych łemkowskiej we Wrocławiu i Szczecinie i Białymstoku-Gdańsk diecezji. Zamiast tego, 24 lipca 1956 prawosławny metropolita Makary upoważniony go do służby na terenie województwa rzeszowskiego.
        w Bartnem o. I. Lev'yar pojawił się wcześniej w 1953 próbował przywrócić parafię prawosławną tutaj, ale spotkał się z administracji sporu. Jej sytuacja zmieniła się w 1956 roku, . Tak więc w lipcu i sierpniu, pochodził z pasterską wizytą w powiecie gorlickim Zbiegło się to ze zwrotem ukraińskiego łemkowskim do oficjalnego życia i projektu obchodzi Bartne 14 listopada 1956 uwielbienie dla członków tych misji badawczych w spodziewanym czasie to się stało. - w ostatniej chwili O. John Lev'yar odmówił przyjazdu (w kulcie Bartnem wysłany po raz pierwszy w sierpniu 1956). Taka postawa wynikała z upoważnienia ks nadzoru publicznego czynniki łemkowskiego życie religijne, w tym prawo virosp fromthem pytania (Pol. Urząd zrobić Spraw Wyznan). Postać na. John Lev'yara jego aktywność wśród prawosławnych i grekokatolików w łemkowskim i Nadsyannya wymaga starannego i szczegółowych badań, ponieważ jest dość niejednoznaczne. Może Msza dla członków grup wywiadowczych wymowa poświęcenie zamienia wszystkie łemkowskiego, a ten rząd nie chce przyznać. Nie wiem, czy chciał ją i na temat. I. Lev'yar.
        Inna postawa stanowiła katolickiego proboszcza Malastova temat. Franciszek Bednazh. Anonimowy list z groźbami dla próbuje tłumaczyć Łemkowskiej w obrządku łacińskiego (czy jest autentyczny czy prowokacja pastora) stworzył go zastosować do Ministerstwa Obrony Narodowej z prośbą o ochronę. Dokumenty pokazują, że kapłan i przedstawicieli różnych agencji rządowych na poziomie powiatu Horlytsi ściśle w celu uniknięcia jakichkolwiek zmian w tej sytuacji w regionie łemkowskiej, która nastąpiła w 1947 r.Schoyno w 1957 roku otrzymał folder z uprzywilejowanej pozycji w administracji łemkowski, co jest nie lada osiągnięciem w praktyczny. I. Lev'yara w dziekana 1959-1966 dwuletnim. Ryashivskoho. Parafia prawosławna w Bartnem założony w 1958 roku
        w publikacji ujawnione i skorygowane redukcję pisowni. Dokumenty opublikowane po raz pierwszy. (BG)

Nr 1
1956 Październik 9, Wrocław - Zawiadomienie Wydziału do Spraw Wyznan Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu dla Urzedu nie Spraw Wyznan w Warszawie o zachecaniu Lemkow przez Księdza prawoslawnego Jana Lewiarza nie powrotu z Ziem Zachodnich na Lemkowszczyzne
Poufne
Ks [iadz] Lewiarz styczeń - Proboszcz prawoslawnej parafii w Zimnej Wodzie , pow [iat] [Lubin Legn Pijący] W Ostatnim okresie Czasu utwierdza Lemkow w przekonaniu, Ze Ziemie odzyskane stanowia Ich czasowe MIEJSCE pobytu. Miesiacu wrzesniu zorganizowal W nielegalna zbiorke pieniedzy Wsród wyznawcow prawoslawnych na remont cerkwi WM [iejscowosci] Bartne WO [jewodztwo] Rzeszowskie. Koniecznosc Tej zbiorki wyjasnial Ludziom Tym, Ze gdy powroca na Swoje Gospodarstwa, aby musza posiadac cerkiew nadajaca sie zrobić odprawiania nabozenstw.         Skorczynski Witold         Kierownik Wydziału zrobić Spraw Wyznan Adnotacja odreczna ołówkiem:             Wrocław. Niech zaprosza ks. Lewiarza na rozmowe i wyjasnia ul niewlasciwosc JEGO postepowania.    Oryginalna, maszynopis.                     AAN, Wydział ds. Wyznan.                     Spis 24, sygn. 21, K.1.


           

                 

Nr 2
1956 Październik 29, Legnica - Anonim przeslany proboszczowi rzymskokatolickiemu w Malastowie ks. Bednarzowi w zwiazku Franciszkowi z JEGO na dzialalnoscia Lemkowszczyznie
Legnica 29.X.1956
"Przewielebny Księże Szowinisto" b
        Pozwole sobie zwrocic Waszeci uwage współpracy rozmiarow do Waszych krokow katolickiego nacjonalizmu na lemkowskiej Ziemi. Jesli jestes pasterzem polskich jagniat oo katolickiego stada , do wara CI: od lemkowskiego, prawnie TAM zamieszkujacego í bronionego przez WSZYSTKO, CO JEST TAM Zadawanie. Uwazaj WASC, zebys Nie naduzywal cierpliwosci prawowitego wlasciciela tamtejszych ziem, na ktorých zerujesz (oczywiscie zrobić Czasu) i zebys Nie popadl ofiara podkarpackiego Wilka wraz ZE swym stadem. Niech ksiądz przestanie bawic sie w agitatora Rzymu Wsród prawoslawnego lemkowskiego Narodu, bo mozesz Marnie na Tym wyladowac. Zapewniam cie, Ze To Jest utopia żyć Nadzieja, ZE stado Twoje powieksza owieczki lemkowskie. Na Koniec życzę CI Abys calo stamtad wyszedl.
Z oryginalem odpisu Zgodnosc stwierdza sie
Dnia 16 / XI 1956 r.
            Kierownik Referatu:
            Wl. Rożnowski
            Referendarz
                    odpis, maszynopis.
                    AAN, DS Urząd. Wyznan.
                    Spis 24, sygn. 21, k. 4.

Nr 3
1956 listopad 12, Sekowa - Zawiadomienie posterunku Mo W Sekowej przez proboszcza rzymskokatolickiego w Malastowie KS. O anonimowym Bednarza Franciszki liscie otrzymanym zwiazku w oo JEGO na dzialalnoscia Lemkowszczyznie
W zalaczeniu listy przesylam znamienny, w jaki ostatnich dniach otrzymalem z Zachodu, najprawdopodobniej ód KS. prawoslawnego Jana Lewiarza (TAKIE JEST przekonanie) , ktory dawniej pracowal w Bartnem, A obecnie mieszka na zachodzie: Zimna woda, pow [iat] Lubin Legnicki, woj [ewodztwo] Wrocław - gmina i Posterunek MO Zimna woda.
        Z poczatkiem sierpnia br wyzej wymieniony KS. prawoslawny przyjechal z Zachodu z Duza grupka wysiedlencow Lemkow oo Bartnego i urzadzil tu Swoje nabozenstwo prawoslawne, w ktorým wzieli udzial oo Nie swiadomosci Mol parafianie. Pouczylem ICH pozniej, ZE katolikom Nie Wolno brac udzialu w nabozenstwach innowiercow. Zalaczony lista JEST odpowiedzia na to moje pouczenie parafian. Wypowiedzi i pogrozki w Tym liscie zawarte wykazuja najlepiej Nastroje i nastawienie Lemkow zarowno wysiedlonych, Jak zapewne pozostalych zrobić zagadnienia Lemkowszczyzny i naszych polskich wień osiedlencow. Pogrozki te sa Niebezpieczne Nie tylko dla Mnie osobiscie, ale i dla calej Ludności Polskiej tu mieszkajacej, JAK rowniez dla Polskiej Racji Stanu i praworzadnosci w panstwie. Lista dziesięciu przesylam Jako Dowód zrobić wyciagniecia odpowiednich wnioskow wagowo porozumieniu oo wladzami powiatowymi, wojewodzkimi, a najwyzszymi nawet.
            Ks. Franciszek Bednarz prob [oszcz]
            MO Posterunek w Sekowej - Dnia 12 / XI.56 - L.dz.637 / 56
Zgodnosc odpisu z oryginalem stwierdza sie Dnia 16 / XI 1956 r.
            Kierownik Referatu:
            Wl. Rożnowski
            Referendarz
                   odpis, maszynopis.
                    AAN, DS Urząd. Wyznan.
                    Spis 24, sygn. 21, k. 5.

Nr 4
1956 listopad 14, Gorlice - Odpowiedź Komendy Powiatowej MO w Gorlicach dla proboszcza rzymskokatolickiego w Malastowie KS. Franciszka Bednarza w sprawie otrzymanego przez niego anonimu

Lista W odpowiedzi na akr [iedza] proboszcza z Dnia 10 / XI. 56 R [oku] Komenda Powiatowa Mo W Gorlicach SERDECZNIE dziekuję Za Przesłanie powyzszego sygnalu ı rownoczesnie wyjasnia:
        W dniu otrzymania Tego listů skonsultowalem Sie z Przewodniczacym Powiatowej Narodowej Rady wagowo Gorlicach innymi oraz w celu kompetentnymi czynnikami rozpatrzenia slusznych przestrog Księdza Proboszcza.
        Jak uzgodniono, do listy zawierajacy pogrozki, NOSI znamiona prowokacji i stanowi grozny sygnałowy dla dalszych Praktyk Religii katolickiej na terenach podgorskich.
        Biorac pod uwage powyzsze, czynniki Powiatowe czuwac beda nad osoba Księdza Proboszcza, nad wszystkimi wiernymi kosciola Katolickiego, JAK rowniez nad zamieszkalymi w Tej parafii obywatelami innego Wyznania, co zapewniamy oo cala sumiennoscia.
        Rownoczesnie prosimy, by Ksiądz Proboszcz listů oo pogrozkami Nie oglaszal na ambonie ZE wzgledu na wywolanie pewnych antagonizmow narodowosciowych.
        Przeciwnie, prosimy przez Ksiądz Proboszcz ugruntowal Wsród wiernych katolickich Prawo Własności kazdego oo NICH, Jakie otrzymali prawnie: od Panstwa ludowego, TAK przez kazdy zasiedlony czul sie prawowitym wlascicielem i gospodarzem na przydzielonej il Ziemi.
        Serdecznie pozdrawiam ks. Iw PROSZĘ Proboszcza kazdej przykrosci zwracac SIE
[d]
                     odpis, maszynopis.
                    AAN, Wydział ds. Wyznan.
                    Spis 24, sygn. 21, k. 7.

Nr 5
1956 listopad 22, Zimna Woda - Wyjasnienie ks. Lewiarza dla Urzedu Jana Spraw do Wyznan o w Warszawie okolicznosciach odlozenia wyjazdu Do WSi Bartne
Adnotacja odreczna ołówkiem:
        Nawiazuja do Rozmowy przeprowadzonej odprawie wagowych na Dn [IU] 21.XI.56 R [oku] holowania z [arzyszem] Kapalskim Urzad Pismo wykonania przesyla wiadomosci i ewentualnego wykorzystania. Urzedu Wyznaniowego w 29.XI.56.Do Warszawie
        Donosze uprzejmie, ZE 14 na Dzień XI B [iezacego] r [oku ] do otrzymalem z Metropolii delegacje Bartnego, pow [iat] Gorlicach. Z Tej skorzystalem Nie delegacji z nastepujacych powodow:
        Jak wiadomo, Wieluniu Lemkow sklada Podanie do Wladz powrót O na Swoje Ziemie. Jak TYLKO Ludność dowiedziala sie, Ze bedzie nabozenstwo w Bartnem, z ramienia Ukrainskiego komitetu potworzyly sie delegacje do tamtejszych Powiatów, i wszyscy Razem Mieli SIE zejsc w Bartnem własnie na Dzień 14 XI b [iezacego] r [oku ]. Nawet z Mojej parafii, Gdzie dotychczas wplynelo TYLKO 2 Podania O Powrot, Ludność chciala masowo jechac az do Bartnego nA nabozenstwo. W ostatniej chwili polozylem sie zrobić lozka i nie nie pojechalem w ogole. Uwazam, ZE bylo do zlo konieczne i tak postapilem, JAK nakazywalo mi obywatelskie sumienie. Nie naduzyje Zaufania Wladz.
        W Bajorach juz remontuja swiatynie. Jedna TYLKO wies czysto GR [ecko] kat [olicka] tętnica zlozyla na remont 3 tysiace złotych. Otrzymuje liczne Listy z powiatów Kętrzyn i Reszel . Bardzo prosza o Przyjazd PRZED swietami, azeby odbyli Masowej spowiedź. Bardzo dobrze odnosi sie Ludność z okolic Reszla (byla parafia Radymno i inne).
        Pan Skorczynski zmienial Swoje postepowanie wobec Mnie, nawet Chce mi dopomoc.
        Ostatnio ks. Dziubyna Stefan Proboszcz byly GR [ecko ] Kat] Katolicki] W Nowej Wsi kolo Grybowa, objezdza bylych swoich parafian AW niedziele 18.XI mial dawac slub GR [EKO] Kat [olikom] W Ich obrzadku w Modle, parafia Gromadce. O TEM zglosilem Panu Skorczynskiemu. Gdybym byl na cos potrzebny w terenie, uprzejmie prosze dac mi wiadomosc przez Pana Skorczynskiego.
        Zimna woda, 20 XI 1956
            Ks. Jan Lewiarz
                   Oryginalna, rękopis.
                    AAN, Wydział ds. Wyznan
                    Spiski 24, sygn. 21, k.2-3.

W oryginale blednie Batowa.
b Anonim stanowil czesc zawiadomienia KS. Franciszka Bednarza z Malastowa dla posterunku MO w3. dokument nr
d Nieczytelny podpis odreczny.

Bohdan Huk

Zdjęcie: Cerkiew w Bartnem. Zdjęcia z 2004 roku

Nasze słowo №32, sierpień 6 2006