Na Łemkowszczyźnie, czyli XIX Kermesz Łemkowski w Olchowcu
Olchowiec, niewielka wieś w powiecie krośnieńskim, rozlokowana jest w dolinie Wilszni i Olchowczyka. Przed II Wojną Światową mieszkało tutaj około pół tysiąca ludzi. Obecnie wieś składa się z 16 posesji i około 60 mieszkańców. Do takiego stanu ludności przyczyniły się m. in. polityka III Rzeszy i Akcja „Wisła”, kiedy to większość Olchowian wywieziono w głąb ZSRR. Na wzgórzu znajduje się greckokatolicka cerkiew pod wezwaniem Przeniesienia Relikwii Św. Mikołaja, stanowiąca jednocześnie rzymskokatolicki kościół pod wezwaniem Św. Mikołaja. Oznacza to, że w cerkwi odbywają się nabożeństwa katolickie i grekokatolickie.”Kiedyś przy cerkwi znajdowały się trzy dzwony. Jeden został wywieziony do Nowego Żmigrodu, drugi podobno jest gdzieś zakopany ale ta sprawa owiana jest legendą, bowiem podczas licznych poszukiwań, nikt nigdy go nie odnalazł. Natomiast trzeci dzwon znajduje się w cerkwi”- opowiadają mieszkańcy Olchowca.
Pierwszy Kermesz, czyli cerkiewny odpust łemkowski został zorganizowany w 1991 roku przez Radę Parafialną Olchowca i Towarzystwo Karpackie z inicjatywy Andrzeja Wielochy i Tadeusza Kiełbasińskiego. W trakcie kolejnych imprez do grona organizatorów dołączyły Zjednoczenie Łemków, Parafia Grekokatolicka w Olchowcu i Gmina Dukla. „Najważniejszymi wydarzeniami podczas Kermeszu są, sobotnia wieczernia, podczas której odbywa się nabożeństwo w cerkwi Św. Mikołaja. Wydarzenia sobotnie są mniej oficjalne od niedzielnych, kiedy to dzień rozpoczyna się liturgią, która kończy się procesją dookoła cerkwi”- mówi młoda mieszkanka wsi. W trakcie poprzednich Kermeszy prezentowane były prace m. in. Timura Karimwa, Bogdana Dudycza i Romana Pażuchy. Na scenie występowali Osławianie, Werchowyna czy też Drewutnia, którą Olchowianie i goście zawsze przyjmowali wielkimi oklaskami. Na kermeszach organizowano również zawody na najbardziej autentyczny strój łemkowski. Jednym z głównych punktów programu są odwiedziny chaty Tadeusza Kiełbasińskiego.
W dniach 23- 24 maja odbył się XIX Kermesz Łemkowski w Olchowcu. Na scenie wystąpili m. in. Równianie z Równego, kapela Drewutnia, Żukowianie z Ustrzyk Dolnych, dziecięcy zespół Terka z Olchowca i Zespół Pieśni i Tańca „Osławiany” z Mokrego. Na straganach można było podziwiać wyroby z drewna, wikliny i liczne dzieła artystyczne, w tym obrazy stylizowane na pracach hiszpańskiego malarza Kiko. Głodni mogli posilić się wielką pajda chleba ze smalcem i zakupić olbrzymi, domowego wypieku bochen chleba.
W budynku świetlicy w Olchowcu otwarto wystawę malarską „Cerkwie Beskidu Niskiego” oraz wystawę fotograficzną „Drewniane cerkwie Karpat wschodnich na Bojkowszczyźnie”. Wystawę opracowało Towarzystwo Karpackie w Warszawie.
W niedzielę rozegrano Konkurs na Najlepszego Łemkowskiego Śpiewaka XIX- go Łemkowskiego Kermeszu. Jak zwykle nie brakowało chętnych a zawody rozegrano w kategoriach wiekowych- dzieci i dorośli. Uczestniczką i laureatką konkursu była również Anna Romańczak z krośnieńskiego Teatru na Bruku i Teatru s.tr.a.c.h.
Niewątpliwie jedną z największych atrakcji Kermeszu była kapela Drewutnia, która wykonuje utwory inspirowane tradycyjną muzyką z terenów, gdzie kiedyś przenikały się różne kultury i gdzie mieszkało kilka różnych narodowości. Funkcjonująca od 1998 roku grupa, szczególnie upodobała sobie piosenki łemkowskie, ukraińskie, rusnackie ale też i pieśni Ziemi Lubelskiej, z Małopolski czy ze Śląska. W zespole grają i śpiewają m. in. Olga Kuszpyt, Piotr Ziółek, Konrad Jarski, Mariusz Wołkowicz i Krzysztof Butryn. Ciekawostką jest, że większość dzieci członków zespołu chrzczona była właśnie w Olchowcu.
W Kermeszu uczestniczą nie tylko mieszkańcy Olchowca. „Można powiedzieć, że na Kermesz przybywają ludzie z całej Polski i nie tylko. Kiedy ktoś raz zobaczył, posłuchał i zakosztował na czym polega kultura łemkowska, to potem będzie do Olchowca na Kermesz przyjeżdżał każdego roku. Jest to bardzo ciekawa i pozytywna impreza, na której można nie tylko świetnie się bawić ale i uczestniczyć w licznych obrzędach, związanych z tym miejscem i ludźmi, którzy tutaj kiedyś mieszkali”- mówi Marek z Krakowa.
Kolejny Kermesz Łemkowski w Olchowcu już za rok.
Tekst i foto: Przemek Polański
